“Προσαρμοστείτε”: διαταγή του Νεοφιλελευθερισμού.
Ημερομηνία αρχικής ανάρτησης : 2019-03-18 11:38:00 Timestamp ID : 1552909080
Το πρόσφατα εκδοθέν βιβλίο της Μπάρμπαρα Στίγκλερ είναι άκρως αποκαλυπτικό για τους κανόνες που προέρχονται από την επιτακτική γύρω μας φράση "προσαρμοστείτε".
Αυτή η επιταγή μας έρχεται από την Αμερική. Εκεί το πολιτικό λεξιλόγιο έχει αναμειχθεί με το βιολογικό. Με αποτέλεσμα: σε ενα κόσμο μόνιμης "εξέλιξης" και "μετασχηματισμού" ο ανταγωνισμός να ’χει κορυφωθεί σ' άγρια μορφή. Στην Ευρώπη ακόμη, όπου πολιτική και βιολογία προς το παρόν διαχωρίζεται, τα πράγματα αυτής της υβριδικής στάσης δεν είναι τόσο άγρια.
Πρέπει εδώ να ξεχωρίσουμε εξ αρχής τον κλασσικό Φιλελευθερισμό από τον σημερινό αριστεροδεξιό Νεοφιλελευθερισμό. Ο πρώτος, βασισμένος στην κλασσική Ελληνική διαλεκτική σκέψη θέσης-αντίθεσης, δίνει αξία στον πολιτικό "αγώνα" ως βάση της Δημοκρατίας. Ο δεύτερος γεννήθηκε στα χρόνια του '30 ως απάντηση στην θεωρούμενη αποτυχία του κλασσικού Φιλελευθερισμού να λύσει την κρίση του 1929.
Τότε γεννήθηκε η ιδέα ότι το κράτος πρέπει να πάρει στα χέρια του τους κανόνες του παιχνιδιού και να τους επιβάλλει. Δεν πρόκειται για καπιταλιστική συνωμοσία όπως μερικοί μόνιμα κι εύκολα καταγγέλλουν. Πρόκειται για φιλοσοφική αντίληψη που πιστεύει ότι έτσι θα υποχρεώσει σε προοδευτική αλλαγή και κινητικότητα τον κόσμο. Γι' αυτό και προτάσσονται όροι όπως "ισότητα ευκαιριών", "μεταρρυθμίσεις". Ενώ στον κλασσικό Φιλελευθερισμό στόχος ήταν ο Μαρξισμός εξ αιτίας της τελεολογικής του αντίληψης της Ιστορίας και επιδιωκόταν ένα αξιολογικό κράτος ουδέτερο, στον Νεοφιλελευθερισμό οι μεταρρυθμίσεις ή οι "αριστερές" επαναστάσεις, επιδιώκουν την απόλυτη επιβολή των στόχων τους στο όνομα της" εξέλιξης" της ζωής. Προδίδεται έτσι ακόμη κι ο Δαρβινισμός που ήθελε μια ανθρώπινη εξέλιξη πολυκατευθυντική. Δεν υπάρχει στον Νεοφιλελευθερισμό βοήθεια από φυσικές πηγές όπως έλεγε ο ‘Ανταμ Σμιθ.
Υπάρχει μόνο η επιβολή "προσαρμογής" κι επανεκπαίδευσης για τις ανάγκες των αγορών. Ο σημερινός Νεοφιλελευθερισμός όπως εξελίσσεται κι επιβάλλεται είναι παιδί των θεωριών του Walter Lippmann (1889-1974). Υποστήριζε ότι οι μάζες (ο παλιός λαός) είναι απαθείς, ατομικοποιημένες κι ετερογενοποιημένες. Κι εφόσον είναι έτσι πρέπει να φτιάξουμε μια Δημοκρατία δίχως την γνώμη του "λαού-μάζας"αλλά με την βοήθεια των ΜΜΕ. Αυτά πρέπει να είναι με κεντρικό ρόλο, υπό έλεγχο και να παιδαγωγούν για τις μεταρρυθμίσεις.
Ο πολίτης είναι κάτι το ξεπερασμένο. Τον ρόλο παίζει πια ο "ειδικός " που θα κατευθύνει την "μάζα-λαό" στην πολιτικά ορθή κατεύθυνση. Η παλιά σχέση αντιπροσώπων λαού και λαϊκής γνώμης τώρα εμπλουτίζεται από την υποχρεωτική παρουσία των ειδικών δίπλα στους λαϊκούς αντιπροσώπους, ώστε να επανεκπαιδευτεί υποχρεωτικά ο "λαός-μάζα" στο νέο του περιβάλλον. Αυτή η φιλοσοφία στηρίζεται στην πολιτισμική στέρηση των πολιτών ώστε να μην έχουν φυσικές ανάγκες όπως πχ η " εκ φύσεως επιθυμία για μάθηση"( Αριστοτέλης") ή η ανάγκη για παύσεις ευχαρίστησης στον χρόνο εργασίας κλπ.
Το τεχνολογικό παραλήρημα εξαφανίζει κάθε ανθρώπινο υπόλειμμα και πριμοδοτεί δόλια την πολιτισμική καθυστέρηση ή έλλειμα. Αποξενώνει τον άνθρωπο από το φυσικό του περιβάλλον. Γι' αυτό και στην παιδεία δίνεται προτεραιότητα στην τεχνική κι όχι ανθρωπιστική εκπαίδευση (δεστε σημερινή κυβέρνηση), στην κινητικότητα κι όχι στην γνώση. Ο πολίτης ασθενής πρέπει ν' αυξήσει τις επιδόσεις του ώστε να ‘ναι ανταγωνιστικός. Μιλάμε δηλαδή για "πολιτική ευγονία" νέου τύπου.
Ο αριστεροδεξιός Νεοφιλελευθερισμός στηρίζεται σε μια εσχατολογική αντίληψη που θέλει έναν κόσμο παγκοσμιοποιημένο με την κατηγοριοποίηση της εργασίας εξ αρχής, την εξάπλωση των συναλλαγών και την ανταγωνιστικότητα στ' άκρα. Γι αυτό και η παραδοσιακή αντίθεση αριστεράς – δεξιάς έχει αντικατασταθεί από τους όρους προοδευτικός – συντηρητικός αντίστοιχα. Η απειλή της έλλειψης πολιτισμικών αξιών στην υπηρεσία μιας τεχνικής ειδικευμένης παγκοσμιοποιημένα και πως αυτή μπορεί ν' αντιμετωπιστεί, είναι το ουσιαστικό ζητούμενο σήμερα για την ανθρωπότητα.
Δημοσθένης Δαββέτας
Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης, ποιητής, εικαστικός.